ΚΘ΄ ΠΑΤΡΙΑ: Πανανθρώπινη, με διαχρονική πολιτισμική αξία, η μουσική των Ελλήνων

 Πλήθος φίλων του πολιτισμού συμμετέχει και φέτος στα δρώμενα, τα οποία φιλοξενούνται στο Πνευματικό Κέντρο Ράχης Πιερίας

  

Με την συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών στο καθιερωμένο πλέον (ΙΘ΄) επιστημονικό συνέδριο, τα «ΚΘ’ ΠΑΤΡΙΑ» προσέλκυσαν το περασμένο τριήμερο στη Ράχη, πλήθος φίλων της αυθεντικής παράδοσης και του πολιτισμού από την Πιερία και την ευρύτερη περιοχή. Φέτος, το επιστημονικό συνέδριο ήταν αφιερωμένο στην μουσική των Ελλήνων, η οποία μέσα από τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εισηγήσεις παρουσιάστηκε στη διαχρονία της με έμφαση στην πανανθρώπινη αξία και διάστασή της.

Όπως είναι γνωστό, οι εκδηλώσεις πραγματοποιούνται από τον πολιτιστικό σύλλογο Ράχης Πιερίας «ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ», με αφορμή την πανήγυρη προς τιμήν του προστάτη του χωριού Αγίου Αποστόλου - Ευαγγελιστή Λουκά. Στο πλαίσιο αυτό, η αυλαία των Πατρίων άνοιξε μέσα σε κλίμα θρησκευτικής κατάνυξης το βράδυ της περασμένης Παρασκευής με την Ιερά Αγρυπνία στον Ιερό Ναό Αγίου Λουκά Ράχης.

 ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

Όπως σημείωσε μεταξύ άλλων σε χαιρετισμό του, ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Ράχης Δημήτρης Ντούρος: « […] Στο ερώτημα που έθεσαν πολλοί «τι είναι η Μουσική» κάποιος απάντησε: «Το κάλεσμα του Θεού προς τον άνθρωπο»!!! Αλήθεια, μήπως ο ίδιος ο Ορφέας δε συνόδεψε με τη λύρα του την Αργοναυτική εκστρατεία; Μήπως ο Όμηρος  δεν άκουγε στα χείλη των Ραψωδών τη μουσικότητα που συνόδευε την ελληνική γλώσσα; […] Χωρίς αμφιβολία, οι Έλληνες, απ’ τον καιρό πού ένιωσαν μέσα στα στήθη τους το πρώτο χτύπημα της καρδιάς, το πρώτο μουσικό κτύπημα του ανθρώπου, εκείνο το οποίο σκέφθηκαν ήταν η μεταλαμπάδευση αυτού του τρυφερού και θεϊκού αισθήματος σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα! […] Ήδη από τα Προϊστορικά χρόνια οι Έλληνες γνώριζαν την τέχνη των ήχων και την κατασκευή των μουσικών οργάνων. Αυτό μαρτυρούν τα αναρίθμητα αρχαιολογικά ευρήματα, καθώς και οι πολλές γραπτές μαρτυρίες που μας άφησαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι και συγγραφείς. Ο όρος μουσική στους αρχαίους Έλληνες σήμαινε την «Εγκύκλιον Παιδείαν», δηλαδή ένα σύνολο γνώσεων που περιλάμβανε -εκτός από την τέχνη των ήχων, η οποία ονομαζόταν αρμονική- τα μαθηματικά, την αστρονομία, τη ρητορική, την ποίηση και τη φιλοσοφία. Προστάτιδες της μουσικής ήταν οι εννέα Μούσες, που σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν νύμφες των πηγών και θεές του ρυθμού και του τραγουδιού, θυγατέρες του Δία (δηλαδή της αιώνιας ζώσης θείας πνευματικής οντότητας), και της Μνημοσύνης, δηλαδή της ιδιότητας διατήρησής τους στην μνήμη των ανθρώπων, άρα αιώνιες διαχρονικές αξίες. Συνεπώς, μια μουσική είναι μουσική μόνο όταν έχει ως αποτέλεσμα την πνευματική καλλιέργεια, τον εξευγενισμό και τη διατήρηση στην μνήμη. άρα την Α-λήθεια και χωρίς την ζεύξη με την πνευματικότητα και την διατήρηση στην μνήμη καμιά μουσική δεν υφίσταται […]

Η αρχαία ελληνική μουσική κατέχει ιδιαίτερη θέση ανάμεσα στους μουσικούς πολιτισμούς της Αρχαιότητας. Ο κυριότερος λόγος γι' αυτό είναι οπωσδήποτε το γεγονός ότι οι ιστορικές μαρτυρίες και οι πηγές για τη μελέτη του αρχαίου ελληνικού μουσικού πολιτισμού είναι περισσότερες απ' ότι για οποιονδήποτε άλλο μουσικό πολιτισμό της αρχαιότητας […]

Στα χρόνια που ακολουθούν…

Το γεγονός ότι ο Χριστιανισμός ανακηρύσσεται ως επίσημη θρησκεία έχει καθοριστική επίδραση για την εξέλιξη της μουσικής: «οι λαϊκές μουσικές αφήνονται να ακολουθήσουν μόνες τον δρόμο τους, ενώ οι λόγια μουσική διοχετεύεται αποκλειστικά στη θρησκευτική λατρεία, κι έτσι αναπτύσσεται το μοναδικό φαινόμενο της Ορθόδοξης εκκλησιαστικής μελοποιίας, που θα ονοματιστεί αργότερα και ''Βυζαντινή μουσική''».

 Την εποχή του βυζαντίου η μη εκκλησιαστική μουσική λεγόταν «κοσμική» […] Από τις πηγές μας διαπιστώνουμε ότι υπήρχε πολύ μουσική σε όλες τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, όπως σε χορούς, πανηγύρια, θέατρα και παντομίμες, στον ιππόδρομο, σε αθλητικούς αγώνες, δεξιώσεις και τις εκδηλώσεις του παλατιού. Στο παλάτι υπήρχαν μάλιστα και αυστηρές τελετουργίες αντίστοιχες με τις εκκλησιαστικές.

Στη συνέχεια, η ελληνική παραδοσιακή μουσική ή αλλιώς «δημοτική μουσική» όπως συνηθίζεται να λέγεται, περιλαμβάνει όλα τα τραγούδια, σκοπούς και ρυθμούς των ελλαδικών περιοχών. Πρόκειται για συνθέσεις που στην συντριπτική πλειοψηφία τους είναι άγνωστοι οι δημιουργοί τους, έχουν ζωή περισσότερο από έναν αιώνα ενώ οι ρίζες τους ανάγονται στην βυζαντινή περίοδο και την αρχαιότητα. Δεν πρόκειται για ένα είδος αλλά πολλά, που χαρακτηρίζονται συνήθως από την περιοχή στην οποία παίζονται ή από την οποία κατάγονται (νησιώτικα, ηπειρώτικα, ποντιακά) και συχνά συγγενεύουν με τη μουσική των όμορων λαών. Εκτός από τις περιοχές, τα παραδοσιακά τραγούδια και σκοποί μπορούν να ταξινομηθούν με βάση το περιεχόμενό τους και την περίσταση στην οποία παίζονται όπως, αποκριάτικα, του γάμου, της ξενιτιάς ή τα μουσικά, ρυθμικά, δομικά τους χαρακτηριστικά (στροφικά, επτασύλλαβα, καρσιλαμάδες). Επίσης, ξεχωριστό κομμάτι της παραδοσιακής μουσικής θεωρείται η Κρητική μουσική.

Στα επόμενα χρόνια μέχρι και σήμερα εμφανίζονται διαδοχικά νέα μουσικά είδη:

Η καντάδα, τα Σμυρνέικα, τα Ρεμπέτικα, το Λαϊκό τραγούδι, το Έντεχνο, το Νέο Κύμα, αλλά και η δεκαετία του 80' στη συνέχεια –η μεταβατική περίοδος των μεγάλων αλλαγών για το Ελληνικό τραγούδι, αλλά και δημιουργική ταυτόχρονα, καθώς αρχίζει να ανατέλλει μια καινούργια εποχή, αυτή των τραγουδοποιών, οι οποίοι διαμόρφωσαν μια νέα κατάσταση στο ελληνικό τραγούδι– μέχρι την είσοδο της νέας δεκαετίας, όταν η αλλαγή των κοινωνικο-πολιτικών πραγμάτων οδηγεί και στην αλλαγή των μουσικών αντιλήψεων και την είσοδο της ροκ μουσικής, συνιστούν ένα πολύχρωμο ψηφιδωτό που αντανακλά το εύρος και την πολυφωνία της ελληνικής μουσικής παράδοσης». 

Κατά την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου στο πνευματικό κέντρο του πολιτιστικού συλλόγου Ράχης, χαιρετισμό απηύθυναν εκπρόσωποι των τοπικών αρχών, οι οποίοι τόνισαν ότι: «οι πρωτοβουλίες αυτές του πολιτιστικού συλλόγου Ράχης «ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ» λαμβάνουν το χαρακτήρα ενός μεγάλου Πιερικού γεγονότος και ευρύτερα», ενώ παρέστησαν επίσης ιερείς, πολιτευτές, δημοτικοί σύμβουλοι κ.α. εκπρόσωποι τοπικών αρχών, συλλόγων, φορέων.

Πρόεδροι των τριών συνολικά συνεδριών διετέλεσαν διαδοχικά οι:  Πρωτοπρεσβύτερος – καθηγητής π. Θεόδωρος Ζήσης, Τώνια Βουλγαράκη - φιλόλογος,  Χρήστος Τσιαμούλης, Μουσικός, ενώ εισηγητές ήταν μεταξύ άλλων οι: Ηλίας Λιαμής, Διδάκτωρ Θεολογίας, Γιώργος Μελίκης, Λαογράφος, Παναγιώτης Κίκηλης, Ιατρός-καθηγητής Βυζαντινής μουσικής, Ιερομόναχος π. Στέφανος Φιλοθεΐτης, την εισήγηση του  Πρωτ/ρου – καθηγητή π. Γεώργιου Μεταλληνού ανέγνωσε ο Αρχιμανδρίτης π. Παύλος Ντούρος, κ.α.

Ξεχωριστή στιγμή στη διάρκεια του συνεδρίου ήταν η απευθείας τηλεφωνική παρέμβαση και συνομιλία του σπουδαίου Έλληνα μουσικοσυνθέτη Σταμάτη Σπανουδάκη με τους εισηγητές και το κοινό: «Ο κώδικάς μου είναι ο Χριστός. Μέσω αυτού γνωρίζω και αγαπάω την Ελλάδα, την ιστορία της, τους Αγίους της. Είναι άλλωστε σημαντικό να ξεχωρίζεις στη μουσική και τον στίχο το καλό από το κακό» τόνισε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων.

Το βράδυ του περασμένου Σαββάτου, τους πρώτους μουσικούς τόνους στα ΚΘ’ Πάτρια έδωσε η Συναυλία Βυζαντινής & Παραδοσιακής Μουσικής του Μουσικού Σχολείου Κατερίνης.

 Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων, που ακολουθούν διαμορφώνεται ως εξής:

     Δευτέρα 17 Οκτωβρίου.

·         18:00 -20:00      Λιτανεία ιερού λειψάνου Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστού – Μέγας Πανηγυρικός εσπερινός.

Βράδυ –  Πνευματικό Κέντρο «ΠΑΤΡΙΩΝ».

ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ & ΕΝΤΕΧΝΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ.

ΤΑΚΙΜ - Παντελής Θαλασσινός – Αρετή Κετιμέ.

Αλέξανδρος Αρκαδόπουλος , κλαρίνο,

Πάνος Δημητρακόπουλος , κανονάκι,

Θωμάς Κωνσταντίνου , ούτι,

Γιώργος Μαρινάκης , βιολί,

Κώστας Μερετάκης , κρουστά,

Γιάννης Πλαγιαννάκος , κοντραμπάσο.

     Τρίτη 18 Οκτωβρίου.

·          7:00 -10:30       Όρθρος – Πανηγυρική Θ. Λειτουργία στον Ι. Ν.  Αγίου Λουκά Ράχης.

·         10:30-11:00       Κέρασμα.

Πνευματικό Κέντρο «ΠΑΤΡΙΩΝ».

·         11:00-11:30       Ομιλία από τον Φιλόλογο-συγγραφέα, κ. Κωνσταντίνο Γανωτή.

·         11:45               Γεύμα.

Απόγευμα – Πνευματικό Κέντρο «ΠΑΤΡΙΩΝ».

·         19:00    Παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια. Συμμετέχουν:

o   Πολιτιστικός Σύλλογος Νεστορίου Καστοριάς.

o   Πολιτιστικός Σύλλογος Πόριας Καστοριάς.

o   Μορφωτική Ένωση Κατερίνης.

o   Πολιτιστικός Σύλλογος Ράχης «ΤΑ ΠΑΤΡΙΑ».

·         Μουσική βραδιά με τους : Γιώργο Σκηπητάρη  (κλαρίνο), Παναγιώτη Τουρνά (τραγούδι),  Νίκο Μπίνια (κρουστά), Σάκη Καστανάρα (λαούτο), Δημήτρη Γεωργούλη (ακορντεόν),  Βασίλη Κατσαμάγκα (Γκάϊντα).

     Πέμπτη 3 Νοεμβρίου.

9:00 – 13:00 Αιμοδοσία στο Πνευματικό Κέντρο «ΠΑΤΡΙΩΝ».